Güvenilir Hava Tahminleri İçin Yol Haritası

Hava tahmini yaparken izlediğim ve oldukça güvenilir bulduğum yol haritasını bu yazıda sizlerle paylaşmak istiyorum. Yüksek oranda tutarlılık sağladığını tecrübe ettiğim ve benim gibi amatör olarak hava olaylarına ilgi duyanlara tavsiye etmeye değer gördüğüm bazı verileri sıralamaya çalışacağım.

dscf1028-pull

Tahmin periyotlarını çok uzun-uzun-orta-kısa-çok kısa şeklinde beş bölüme ayıracağım.

2-4 haftalık dönemi kapsayan tahminleri çok uzun vade, 7-14 gün süreli tahminleri uzun vade, 3-7 gün süreli tahminleri orta vade, 1-3 günlük tahminleri kısa vade, günlük tahminleri çok kısa vade şeklinde sınıflandırıyorum. Mevsimlik tahminleri bu sınıflandırmaya dahil etmiyorum.

Çok uzun vadeli tahminlerde (2-4 hafta) ECMWF aylık tahmin ürünü, MJO ve diğer tropikal dalgaları, stratosfer verilerini, AO ve NAO indeksleriyle çeşitli analog tahmin yöntemlerini kullanıyorum.

Uzun vadeli tahminlerde (7-14 gün) ECMWF EPS çıktıları, standart sapma haritaları ve diyagramları ile GFS Ensemble haritalarını dikkate alıyorum. ECMWF EPS diyagramları çok başarılı sonuçlar verdiği ve yeterli bulduğum için GFS diyagramlarını uzun vadede dikkate almıyorum. Önceden ECMWF diyagramlarına ulaşmak mümkün olmuyordu. Şimdi böyle bir imkanımız olduğu için 20 çalıştırmadan oluşan ve performans değerlendirmesinde daha gerilerde kalan GFS diyagramı yerine 50 çalıştırmadan oluşan ECMWF diyagramını kullanmayı tercih ediyorum. Senaryoların ağırlıklı kısmının ne tarafta demet oluşturduğu ileriye dönük oldukça tutarlı bir yol göstericidir. Senaryolar arasında ayrılık çoksa ve herhangi bir yöne doğru belirgin bir yığılma yoksa bu sağlanıncaya kadar beklemelisiniz. ECMWF diyagramlarna ulaşamadığınızda GFS diyagramlarını kullanabilirsiniz. GFS ve ECMWF gibi global modellerin ana çalıştırmalarının bu dönemi kapsayan çıktıları diyagramları oluşturan diğer senaryoların büyük bir çoğunluğu tarafından desteklenmediği sürece tek başlarına asla güvenilir değildir. Hiçbir şekilde ciddiye almayın. Bakmadan duramıyoruz, hoşumuza gidiyor diyorsanız değişim ihtimalinin yüksek olduğunu bilin ve modeldeki değişimler yüzünden de modele kabahat bulmayın. Bunun sebebini daha önceki ilgili yazıda belirtmiştim.

Orta vadeli tahminlerde (3-7 gün) yine ECMWF EPS çıktılarıyla standart sapma haritaları, ECMWF ana çalıştırma, GFS ana ve paralel çalıştırma ile UKMO modellerini dikkate alıyorum. Ortak bir noktada buluştuklarında tutarlılık da yüksek oluyor. Veriler arasında ciddi farklar varsa ve standart sapma haritalarında sapma değerleri fazlaysa sapma değerlerinin azalmasını ve farklı model çıktıları arasında uzlaşma sağlanmasını bekliyorum. Bu uzlaşma bazen bir çalıştırma sonra sağlanabilirken bazen daha uzun zaman alabiliyor.

Kısa vadede (1-3 gün) GFS ana çalıştırma çıktılarını ve meteogramlarını, MGM WRF çıktıları ve meteogramlarını, Ukrayna WRF, Yunanistan WRF, Euro4, Skiron ve COSMO modelleri çıktılarını, GFS, ve WRF modelinin skew-t diyagramlarını kullanıyorum.

Çok kısa vadede (1 gün) HollandaAlmanya yer kartlarını, balon ölçüm sonuçlarını, EUMETSAT şimdigörü ürünlerini ve radar görüntülerini yorumlayarak sonuca ulaşmaya çalışıyorum.

Bu veriler dışında çok sayıda farklı veri ve yöntemle de hava tahmini yapmak mümkündür. Ben bu farklı veri ve yöntemlerin önemli bir faydasını görmediğim gibi kafa karışıklığına ve zaman kaybına neden olduğunu gözlemledim. Hiçbir hava tahmin yönteminin atmosferin kaotik yapısı gereği özellikle de süre uzadıkça %100 doğru sonuç vermediği de bir gerçektir. Kişisel olarak tercih ettiğim ve sizlere de tavsiye ettiğim verilere bu yazıda yer verdim. Farklı alternatifleri incelemekte elbette özgürsünüz. Herkese tahminlerinde başarılar dilerim.

 

Wetterzentrale Yenilendi

Amatör meteorologların ilk göz ağrısı ve modelleri takip ederken halen öncelikle kullandıkları internet sitelerinden biri olan Wetterzentrale, yıllar sonra tasarımını değiştirerek içeriğini zenginleştirdi. Eski versiyonda olmayan farklı ülkelere ait çok sayıda model, navigasyonlu meteogram, skew-t diyagramları gibi özellikler yeni versiyonda bulunuyor ve zaman zaman başka ilaveler de yapılıyor. Daha başka yenilikleri sitede dolaşırken farkedeceksiniz.

wetter

Eski versiyon halen yayında olsa da özellikle modellerin güncellenmesinde bazı gecikmeler yaşanabilmektedir.

Yenilenmiş sayfaya http://www.wetter-zentrale.de/ adresinden ulaşabilirsiniz.

 

Bulut Analizi

Skew-t diyagramını kullanarak bulutların oluşacağı seviyeyi, yağış bırakma potansiyellerini ve muhtemel hareket yönleriyle hızlarını tespit edebilirsiniz. Diyagramın sol tarafında atmosfer seviyelerini hpa cinsinden görürsünüz. Sağ tarafında ise bu seviyelerdeki rüzgar yönünü görürsünüz. Bazen rüzgarlar tüm katmanlarda aynı yönden esebildiği gibi bazen de birbirinden çok farklı yönlerden esebilir. Rüzgar poyraz esiyor ama bulutlar güneyden geliyor peki ama bu nasıl oluyor gibi soruların da yanıtını böylece bulmuş olursunuz.

Diyagramlarda gördüğünüz 2 çizgiden bir tanesi çiy noktası sıcaklığını diğeri ise hava sıcaklığını gösterir.Bulutlar yoğunlaşma depresyonunun küçüldüğü bu 2 çizginin birbirine yaklaştığı noktalarda oluşur. Bazen bu 2 çizgi birbirine yapışıp atmosferin üst seviyelerine kadar yapışık vaziyette devam eder. Böyle bir tabloda atmosferin tüm katmanlarının nem yüklü olduğu, kalın bulutların oluşabileceği ve bol miktarda yağış düşebileceği şeklinde bir yorumda bulunabiliriz. Aşağıdaki diyagram buna bir örnektir. Ayrıca bu diyagramda atmosferin tüm katmanlarında rüzgarın güneybatıdan estiğini görüyoruz dolayısıyla bulutların da hareket yönü güneybatıdan kuzeydoğuya doğru olacaktır.

Aşağıdaki örnekte ise 700hpa seviyesine kadar çizgilerin birbirine yakın olduğunu fakat bu seviyeden sonra çizgilerin birbirinden uzaklaştığını görüyorsunuz. Atmosferin bu katmanlarında nem oranı düşük olduğundan oluşacak bulutların yüksekliği de nem oranının yüksek olduğu katmanlarla sınırlı olacaktır. Sığ bulutlar oluşacaktır. Deniz etkisiyle oluşan yağışlarda buna benzer tablolarla sık sık karşılaşılır.  Bulutların oluşabileceği katmanlarda rüzgar yönünün kuzeyli olduğu görülmektedir dolayısıyla bulutlar kuzeyden güneye doğru hareket edecektir.

Aşağıdaki radar görüntüsü max ürününde en üstte bulut yüksekliklerinin ne kadar olduğunu km. cinsinden görmemizi sağlayan bir cetvel bulunmaktadır. İlk örnekte bulut yükseklikleri 10 km.yi geçebilir, fakat ikinci örnekte bu yükseklik 5-6 km. ile sınırlı kalacaktır.

Radar Görüntüsü: İstanbul, Maks

Aşağıdaki örnekte atmosferin üst seviyeleri dışında çizgilerin birbirinden oldukça uzaklaştığını görüyorsunuz. Böyle bir tabloda gayet açık bir gökyüzü beklenmelidir.

Aşağıdaki örnekte ise yer seviyesinde nem oranının arttığını, çizgilern birbirine yaklaştığını, hemen yukarılardan itibaren ise çizgilerin birbirinden uzaklaştığını ve enverziyon oluştuğunu görüyoruz. Böyle bir tabloda sadece sis yada pus oluşması beklenir.

4qq9da

sis pus ile ilgili görsel sonucu

Aşağıdaki örnekte bulut tepe yüksekliği 500 hpa seviyelerine kadar çıkabilecektir. Rüzgarlar fazla kuvvetli olmadığından bulutlar yavaş hareket edecektir.

Aşağıdaki örnekte 600-650 hpa seviyesinde çizgilerin birbirine yaklaştığını daha aşağılarda çizgilerin birbirinden uzaklaştığını ve nem oranının düştüğünü görüyorsunuz. Benzer tablolarla daha çok karasal kesimlerde karşılaşılır ve virga gibi yere ulaşamadan buharlaşan yağışlar yada kuru orajlar görülebilir.

ywpv6a

Aşağıdaki örnekte 400-500hpa seviyelerinde çizgilerin birbirine yaklaştığını diğer noktalarda ise açıldığını görüyoruz. Böyle bir tabloda sirrüs tipi yüksek seviye bulutları oluşması beklenir.

Gördüğünüz gibi skew-t diyagramını kullanarak çeşitli konularda detaylı analizler yapmak mümkün olabiliyor. Bu yazıda özellikle farklı arkaplanlar kullanılan skew-t diyagramları paylaştım. Görseller değişse de mantık aynıdır. İlk bakışta zor gelen kafa karıştıracak gibi duran skew-t diyagramını yorumlamak aslında çok da zor değil. Atmosfere yerden havaya doğru değil de yan profilden bakıyorsunuz gibi düşünmek daha kolay anlamak için yeterli olabilir. İlerleyen günlerde bu yazıya başka eklemelerim de olacaktır.

Fotoğraf ve Grafikler

https://www.youtube.com/user/WeatherSchool

http://egitim.mgm.gov.tr/ekdn/Nowcasting%20E%C4%9Fitimi%20Antalya%2023%20Ekim%202015/Radar%20%C3%B6rnek%20incelemeler/

http://skewtmaster.com/

http://havadelisi.com/

http://212.175.180.126/skewt

http://www.havaturkiye.com/cgi-bin/expertcharts?LANG=tr

 

Enverziyon

Bu yazımızda ilginç atmosfer olaylarından enverziyonu ele alacağız. Gece saatlerinde hava açıkken bulunduğunuz noktadaki hava sıcaklığı ile çok yakınınızdaki başka bir noktadaki sıcaklık arasında büyük değerlerde fark görüyorsanız, aynı şehir içinde rakımı düşük olan bir yerin sıcaklığı rakımı daha yüksek olan yerin sıcaklığından daha fazlaysa, günün en düşük sıcaklığı sıfırın üzerinde bir değer ölçülmüş fakat zeminde buzlanma görülmüş, don olayı gerçekleşmişse yada hava kirliliğinden nefes alamayacak hale geldiyseniz çok büyük olasılıkla enverziyonun etki alanındasınız demektir.

Aşağıdaki resimde enverziyon seviyesinin oldukça düşük olduğu bir örnek görüyorsunuz. Böyle bir tabloda zeminde sıcaklık sıfırın altındayken ağaçların üzerinde sıfırın üzerinde ölçülebilir. Bu resmi birbirine yakın 2 yerleşim yeri gibi düşünürsek rakımı düşük olan yerin sıcaklığı rakımı yüksek olan yerden daha düşük olacaktır. Zeminde kaybolan ısı enerjisi enverziyon tabakası içinde toplanmaktadır. Bu tabaka ne kadar kalınsa etkisi de o kadar çok olur. Bu tabakanın nerede oluştuğu da önemlidir. Resimde oldukça aşağı seviyelerde oluşan bu tabaka bazen metrelerce yüksekte de oluşabilir. Böyle bir durumda örneğin Bursa merkez istasyonunda ölçülen minimum sıcaklık Uludağ istasyonundan daha düşük olabilmektedir. Birçok kişi acaba istasyon hatalı bir ölçüm mü yaptı diye düşünebilir fakat işin aslı çok başkadır. O bölgede enverziyon vardır.

Inversion layers

Enverziyon tabakasının altında kalan yerlerde hızlı sıcaklık kaybı yaşanırken bu tabakanın etkili olduğu yerde sıcaklık artmaktadır. Bazen meteorolojinin yaptığı ölçümlerde yakınınızdaki istasyonda en düşük hava sıcaklığının +3 derece olduğunu görürsünüz fakat yerdeki su kütleleri buz tutmuş ve bulunduğunuz bölgede don olayı gözlenmiştir. Topraküstü sıcaklık değerini kontrol ederek bunun doğrulamasını yapabilirsiniz. İşte bu durumun da sebebi enverziyondur. Enverziyon tabakası alçakta oluşmuşsa size çok yakın fakat sizden daha yüksek rakımlı bir noktada muhtemelen don olayı yaşanmayacaktır.

Enverziyonun en etkili şekilde hissedildiği yerler vadilerdir. Zemindeki sıcak hava daha yukarı seviyelerdeki soğuk havayla yer değiştirmektedir. Ülkemizde Van Çaldıran Ovası, Eskişehir Çifteler, Ardahan Göle gibi bazı noktalarda çok şiddetli enverziyon tablolarıyla karşılaşılabilmektedir.

Normal şartlarda olması gereken

Enverziyon varken

Yukarıdaki resimde vadide sıcaklık -20 derecelere inmişken tepedeki sıcaklık değeri çok daha yüksek olabilir. Enverziyon tabakasının etkisiyle oluşan hava kirliliği de fotoğrafa yansımış.

Aşağıdaki görselde oldukça kalın bir enverziyon tabakası görüyorsunuz. Bu tabakanın üzerinde ise durum normale dönmeye başlıyor ve sıcaklık olması gerken değerlere doğru geriliyor

ngd1jp

Ülkemizde Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinden ulaşabileceğiniz enverziyon şiddeti tahmin haritalarından bulunduğunuz bölgedeki enverziyon olasılığını görebilirsiniz.

Enverziyon Risk Haritası

Skew-t diyagramını kullanarak herhangi bir noktada enverziyon oluşup oluşmayacağını oluşacaksa enverziyon tabakasının hangi seviyede ve hangi kalınlıkta oluşabileceğini tahmin edebilirsiniz.Birbirine yakın olan sıcaklık ve çiy noktası sıcaklık değerlerinin aniden uzaklaştığı nokta enverziyon tabakasının oluşacağı noktadır. Aşağıdaki örnekte yaklaşık 850hpa seviyesinde oluşan bir enverziyon tabakası görüyorsunuz.

Bu tabaka bazen yazı içinde paylaştığım ilk resimde olduğu gibi yer seviyesine çok yakın şekilde de oluşabilmektedir ve bu durum kuvvetli enerziyon örneğidir. Aşağıda da alt seviyelerde oluşan enverziyona örnek teşkil eden bir skew-t diyagramı görüyorsunuz.

dzbdar

Ülkemizde önümüzdeki hafta boyunca etkisini sürdürmesi beklenen güçlü bir yüksek basınç alanına bağlı olarak Marmara ve iç kesimler başta olmak üzere enverziyon için gerekli şartlar mevcuttur. Hava kalitesindeki muhtemel düşüş, sis, don ve buzlanma gibi hava olaylarına karşı tedbirli olunmalıdır.

Pratik Kar Tahmini

Bu yazıda anlatacağım kar tahmin yöntemi yükseltisi 500 metrenin altında olan yerler için geçerlidir. Daha yüksek yerler için yükselti ne kadar artarsa hata payı yükselir ve yanıltıcı olabilir.

Bu tahmin yöntemi için sis tahmininde olduğu gibi yine skew-t diyagramını kullanacağız.

Öncelikle bu diyagramdan bizim için kritik öneme sahip olan 500hpa, 700hpa, 850hpa ve 1000hpa (yer seviyesi) seviyelerindeki sıcaklığı kontrol edeceğiz.

500hpa için sınır değerimiz -25°

700hpa için sınır değerimiz -6°

850hpa için sınır değerimiz 0°

1000hpa (yer seviyesi) için sınır değerimiz 6° dir.

Sıcaklıklar bu değerlerden düşük olmalıdır. Bu seviyelerden herhangi birinde şartlar sağlanmıyorsa yöntemin uygulanabilirliği ortadan kalkar.

İkinci temel şartımız elbette yağış olmasıdır.

Sıcaklık değerleri uygun ve yağış da var ise skew-t diyagramını kullanarak düşecek yağışın kar şeklinde olup olmayacağını tahmin edebiliriz.

Kullanacağımız formül Snow Index yani kar indeksi formülüdür. 1000hpa ve 850hpa seviyesi arasındaki metre cinsinden mesafenin 2 katı ile 850hpa ve 700hpa seviyesi arasındaki metre cinsinden mesafeyi birbiriyle toplayıp çıkan sonuca bakacağız.

Kar İndeksi = 2x+y

x= 1000hpa ve 850hpa seviyesi arasındaki yükseklik farkı

y= 850hpa ve 700hpa seviyesi arasındaki yükseklik farkı

Bu değerleri MGM’ye ait skew-t sayfasından bulabilirsiniz. Tahmin yapacağınız herhangi bir noktayı da yine aynı sayfanın sağ üst köşesindeki harita üzerinden seçebilirsiniz. Haritada havaalanları ayrıca özel olarak belirtilmiştir.

vxvbkv

Çıkan sonuç;

4179’dan büyükse düşecek yağış yağmur şeklinde olacaktır.

4179’dan küçükse düşecek yağış kar şeklinde olacaktır.

4179 çıkması halinde düşecek yağış karla karışık yağmur şeklinde olacaktır.

Kaynak: http://webpages.charter.net/cyclogenesis/skewtcards.htm