Bundan önceki yıllarda hava olaylarının konuşulup tartışıldığı çeşitli forum ve bloglarda kasım ayı sıcaklık ortalamasının kış mevsiminin nasıl geçeceğiyle ilgili ciddi bir sinyal verip vermediği noktasında farklı görüşler dile getirilmişti. Ben de havaların sıcak ve durgun gittiği yaz günlerinde bu konu üzerinden kendimce bir analog çalışma yaptım ve bu yazı vesilesiyle sizlerle paylaşmak istedim.
Bu çalışmada öncelikle 1980’den itibaren ülkemiz genelinde normalden soğuk ve sıcak geçen kasım ayları ve bunları takip eden kışlarda ortaya çıkan 500hpa yükseklik anomali ortalamaları dikkate alınmıştır. Ayrıca buna ilaveten yakın geçmişten normalden soğuk ve karlı geçirdiğimiz kışların öncesindeki kasım aylarının durumu incelenmiştir. Örnekleme yaparken sera gazı artışı, küresel ısınma, buzul erimeleri vs. etkilerinin çok fazla hissedilmediği ve küresel sıcaklık ortalamalarının belirgin şekilde yükselmediği yıllara gitmemeyi yanıltıcı olmaması bakımından özellikle tercih ettiğimi de belirtmeliyim.
Aşağıdaki haritada son 35 senede normalden soğuk geçirdiğimiz kasım aylarının 500hpa yükseklik anomalilerinin ortalamasını görüyorsunuz.
Avrupa’da yüksek basınç hakimiyeti ve klasik omega deseni karşımıza çıkıyor. Bu sinoptiğin kuzeyli hava akımlarıyla soğuk bir kasım geçirmemizi sağlaması gayet doğaldır.
Soğuk geçen kasımların ardından gelen kışların 500hpa yükseklik ortalamaları nasıl gerçekleşmiş bir bakalım.
Ülkemizi soğuk tarafta bırakan bir sinoptik desen karşımıza çıkıyor.Özellikle Batı Avrupa’daki Azor yüksek basıncının hakimiyeti ve pozitif AO/NAO deseni oldukça belirgin.
Normalden sıcak geçirdiğimiz kasımlarda 500hpa yükseklik ortalaması ise aşağıdaki gibi gerçekleşmiş.
Batı Avrupa’nın alçak basınç etkisinde ülkemizin yüksek basınç etkisiyle ve daha çok güneyli hava akımlarıyla çoğunlukla pastırma yazı koşullarını yaşadığı kasım aylarının ardından gelen kışların 500hpa yükseklik ortalaması nasılmış şimdi bir de ona bakalım.
Kutbi girdabın aşağı enlemlere kaydığı negatif AO/NAO deseni ve buna bağlı olarak ülkemizde kış mevsiminin güneyli akımların hakimiyetiyle normalin üzerinde sıcaklıklarla geçtiği bir sinoptik desen görüyoruz.
Aşağıdaki haritada ise yakın geçmişten pekçoğumuzun hafızasında soğuk ve karlı geçtiği yer etmiş 1985,1987,1992,2004,2012 gibi kışların öncesindeki kasım aylarının 500hpa yüksekliklerinin ortalamasını göreceğiz
Soğuk ve karlı geçirdiğimiz kışlar öncesindeki kasım ayı 500hpa yüksekliği ortalamasına göre İskandinav yükseği hakimiyeti ve yine bir omega deseni göze çarpıyor.
Bu çalışmalarda ağırlıklı ortalama gösterildiği için araya karışması muhtemel bazı istisnalar gözden kaçabilir. Pekçok analog ve istatistiksel çalışmada olduğu gibi %100’lük bir başarı beklenmemeli ancak kasım ayını soğuk geçirmemize neden olacak omega deseninin hakim olduğu bir sinoptik yakalarsak kış mevsimini de soğuk ve yağışlı geçirme ihtimalimizin arttığını söyleyebiliriz. Sıcak bir kasım ayı geçirmemize neden olan bir sinoptikle karşılaşmamız durumunda ise normalden ılık bir kış geçirme ihtimalimiz artacaktır.
Özetlemek gerekirse kasım ayı sinoptiği kışın nasıl geçeceğiyle ilgili bizlere bir sinyal vermektedir. Ülkemiz genelinde kasım ayının normalden ılık geçmesine neden olan bir patern hakim olmuşsa takip eden kış mevsiminin geneli de yüksek ihtimalle normalden ılık geçecektir, soğuk geçtiğinde ise yağış miktarı biraz flu olmakla birlikte çetin kış koşulları görme ihtimalimiz artacaktır. Atasözünde Perşembe’nin gelişinin Çarşamba’dan belli olduğu gibi, kışın nasıl geçeceği de kasım ayından bellidir denilebilir.
Kaynak:
http://www.ncdc.noaa.gov/temp-and-precip/global-maps/
http://www.esrl.noaa.gov/psd/cgi-bin/data/composites/printpage.pl
Bay Hava 