Eylül’de Havalar Nasıl Olacak?

ECMWF aylık tahmin modeline göre eylülün ilk haftasında sıcaklıkların doğu kesimlerde normallerinin üzerinde, geri kalan yerlerde normaler civarında ve biraz altında gerçekleşmesi beklenmektedir.

Yağışların Orta ve Doğu Karadeniz kıyılarında normallerinin üzerinde, geri kalan yerlerde normaller civarında gerçekleşmesi beklenmektedir.

Eylül ikinci haftasında sıcaklıkların güney ve doğu kesimlerde normallerinin altında, geri kalan yerlerde normaller civarında ve biraz üzerinde seyretmesi beklenmektedir.

Yağışların Doğu Karadeniz ile Doğu Anadolu’nun kuzeyinde normallerinin üzerinde, geri kalan yerlerde normaller civarında gerçekleşmesi beklenmektedir.

Kurban Bayramı haftasında sıcaklıkların ülkemizin büyük bir bölümünde normallerinin üzerinde seyretmesi beklenmektedir.

Yağışların ise çoğu yerde ortalamaların altında gerçekleşmesi öngörülmektedir. Bu dönemde ülke genelinde bir yüksek basınç hakimiyeti beklenebilir. Tatil planları yapanlar için şimdilik hava olayları yönünden sıkıntılı bir durum gözükmemektedir.

Eylülün son çeyreğinde de sıcaklıkların yurdun büyük bölümünde normallerin biraz üzerinde seyretmesi beklenmektedir.

Yağışların kuzey kesimlerde normallerinin üzerinde, diğer yerlerde normaller civarında ve biraz altında gerçekleşmesi beklenmektedir. Ay sonuna doğru etkili olması muhtemel bir sistemin kuzey bölgeler başta olmak üzere yer yer kuvvetli yağışlara neden olması beklenebilir.

Geçtiğimiz seneden farklı olarak ENSO, QBO gibi bazı önemli veriler bu sene nötr seviyelerde seyrettiği için uzun vadeli tahminlerde analog tahmin yapmak zorlaşmaktadır. Bu nedenle yazılarımda ECMWF’nin aylık/haftalık tahminlerine daha sık yer vermek zorunda kalıyorum.

Tutarlılık değerlendirmesine göre ECMWF modeli diğer modellere göre bir adım öndedir. Yukarıdaki tahmin için dikkate aldığım ECMWF aylık tahmin ürününün temelini MJO verisi oluşturmaktadır.

Yukarıdaki grafikte görüleceği üzere MJO’daki olası hareketleri tahmin etmekte de ECMWF modelleri performans bakımından diğer modellerin önünde olduğundan ayrıca başka bir modelin aylık tahmin ürününü paylaşmaya gerek görmüyorum.

Aylık ve haftalık tahminlerde tutarlılık oranının düşük olduğu ve yeterince ayrıntı görülemediğinden her gün belli saat aralıklarıyla güncellenen sayısal modeller kadar güvenilir olamayacağı unutulmamalıdır.

 

 

Mart’ta Havalar Nasıl Olacak?

Geçtiğimiz 4 ayın 3 tanesi için öngörüleri gerçekleşen ECMWF mevsimlik tahmin modelinin mart ayı beklentilerine göre sıcaklık ortalaması ülke genelinde normallerinin üzerinde olacak. Yağışların ise Güneydoğu Anadolu hariç, ortalamalar civarında gerçekleşmesi bekleniyor.

Ortalama Sıcaklık Anomalisi

Ortalama Yağış Anomalisi

EPS diyagramlarında da mart ayı başında normallerinin yer yer 15 derece kadar üzerine çıkacak sıcaklıkların sonraki günlerde azalıp uzun yıllar ortalamaları civarında ve biraz üzerinde seyredeceği görülüyor. Mart ilk yarısı içinde de senayoların büyük çoğunluğu bir soğuk hava dalgası sinyali vermiyor.

Mart ilk haftası içinde kuvvetli olan ve 8. fazda bulunan MJO salınımının ilerleyen günlerde Hint Okyanusu’na doğru geçeceği görülüyor. Negatife doğru giden AO indeksinin daha sonraki günlerde nötr/pozitif seviyelere gelmesi beklenebilir ancak salınımın kuvvetli olmaması nedeniyle MJO verisinin bu yönde güçlü bir sinyal vermediğini de söylememiz gerekir.

Stratosferde önümüzdeki günlerde şubat ayında gerçekleşene benzer bir ısınma beklenmesi de kutup girdabının zayıflayacağını, kutup çevresindeki basınç yükselişine bağlı olarak salınımın negatif olacağına dair ciddi bir sinyal olarak görülmektedir. Ancak girdabın yine şubat ayında olduğu gibi parçalanmadan Atlantik üzerinde direnç göstermesi ise NAO indeksinin pozitif seyretmesini sağlayacaktır. Bu nedenle mart ayının büyük bir bölümünde, yaklaşık olarak üçte ikisinde şubat ayında yaşadığımıza benzer hava koşulları bekleyebiliriz.

Şubat ayında mevsm normallerinin oldukça üzerinde seyreden sıcaklıklar nedeniyle bitkilerin vaktinden erken çiçek açması tarımla uğraşanlar için endişe yaratsa da tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu bölgelerde mart ayı içinde don olayı ihtimali mevcut veriler ışığında düşük bir ihtimal olarak görünmektedir.

Şubat’ta Havalar Nasıl Olacak?

Kasım ve aralık aylarında analog ve sayısal tahmin verilerinden kaynaklı beklentilere paralel giden basınç dizilimleri ve buna bağlı hava koşulları, yılbaşında ülkemizi etkileyen soğuk hava dalgasının mimarı olan yüksek basıncın marifetiyle kutbi girdabın darbe alması sonucunda ocak ayında büyük değişkenlik gösterdi ve aralık ayı ortalarında blogdan paylaştığım aylık tahminin özellikle yağış yönünden ciddi sapma göstermesine neden oldu. Pozitif indekslerin rotası bir anda negatife dönerek ülkemizin de içinde bulunduğu orta enlemlerdeki ülkelerde yağışların artmasını ve çoğu yerde ay ortalamalarının üzerine çıkmasını sağladı. Yakın gelecekteki muhtemel kuraklık tehlikesi de önemli ölçüde atlatılmış oldu.

Soğuk ve yağışlı geçen bir ocak ayının ardından kutbi girdap kendini yeniden toparlayıp güç kazanmış olsa da kasım ve aralık ayındaki çok güçlü görüntüsüne geri dönmesi artık zor görünüyor. Bu nedenle aylık tahminleri iki hatta üç parçalı periyotlara bölerek yapmak gerekebilir. Ben de şubatla ilgili aylık tahminimi iki bölüme ayırmayı uygun görüyorum.

Orta vadeli tahminlerde tutarlılığı en yüksek verilerden olan ECMWF EPS diyagramlarına göre şubat ayının ilk yarısı içinde ülkemizi etkileyecek ciddi bir soğuk hava dalgasına yönelik güçlü bir sinyal gözükmüyor. Kasım ve aralık ayındaki ısrarcı patern benzer şekilde şubatın ilk yarısında da görülebilir. Bu dönemde görülmesi muhtemel yağışlı sistemler çok kısa süreli olabilir ve genel olarak yüksek basınç etkisinde durgun,sisli ve kirli havalar görülmesi yüksek ihtimaldir. Ayrıntılar hakkında ve ülke geneliyle ilgili net bir fikir vermese de sadece aşağıdaki diyagrama bakarak bile bu sonuç çıkarılabilir.

ECMWF mevsimlik tahmin modeli şubat ayında sıcaklık ortalamalarının Avrupa geneliyle birlikte ülkemizin batısında mevsim normallerinin üzerinde doğuda ise normallerinin altında olacağını öngörmektedir. Yağış ortalamalarının ise tüm Akdeniz kuşağıyla birlikte ülkemizin güney ve batı kesimlerde normallerin altında Doğu Karadeniz’de ise normallerin üzerinde olacağı öngörülmektedir. Bu görüntüler bildiğiniz gibi genellikle AO ve NAO indeksleri pozitifken karşımıza çıkmaktadır.

Hatırlayacağınız gibi kasım, aralık ve ocak ayı için de yukardakine benzer görüntüler olmakla birlikte ocak ayı tahmini gerçekleşmemişti ancak bu gibi veriler uzun vadeli tahminler yapılırken mutlaka dikkate alınması gereken verilerdir ve özellikle ECMWF mevsimlik tahmin ürünü bu konuda tutarlılığı yüksek verilerden biridir.  Atmosferin kaotik yapısı nedeniyle analog veya sayısal herhangi bir tahmin yönteminin %100 doğru sonuç vermesi beklenemez.

Kışın başından bu zamana kadar indekslerdeki hareketlerin MJO analoglarıyla uyumlu gittiğini gördük. Kasım ve aralık aylarında Hint Okyanusu üzerinde dolanan döngüye bağlı olarak indeksler uzun süre pozitif gitmişti. Aralık sonlarında başlayan hareketlilik NAO, AO, PNA gibi indekslere de yansıdı. ECMWF verilerine göre benzer hareketlilik şubatta da devam edecek gibi görünüyor.

Şubatın ilk yarısı çoğunlukla 3 ve 4. bölgede geçeceğinden daha önceki ilgili yazıda belirttiğim gibi bu dönemde indekslerin pozitif gitmesi yüksek bir olasılıktır. GFS ensemble ürünlerinden elde edilen AO indeks tahminleri de bu durumu desteklemektedir.

Şubatın ikinci yarısında ise MJO döngüsünün 5. ve 6. bölgeye geçiş yapacağı öngörülüyor. Ülkemizi etkileyen soğuk hava dalgalarında önemli rol oynayan Azor ve İskandinav blokajının çoğunlukla bu dönemlerde gerçekleştiğini görüyoruz. En son yılbaşı sisteminin MJO döngüsü 5. bölgedeyken gerçekleştiğini hatırlatmak isterim. MJO döngüsünün şubattaki muhtemel hareketleri 20 Aralık-10 Ocak arası dönemle benzerlik göstermektedir. Bu nedenle şubat ayının ikinci yarısı ilk yarısına göre daha hareketli geçmeye adaydır diyebiliriz. Yılbaşındaki sistemde gördüğümüze benzer bir basınç dizilimi şubat ikinci yarısında tekrar görülebilir. Ayrıntıları hakkında ise şimdiden birşeyler söyleyebilmemiz mümkün değildir.

OLR analogları da tutarlılığı çok yüksek olmasa da şubatın ikinci yarısında Azor yüksek basıncı kaynaklı bir engelleme öngörmektedir.

Güvenilirliği tartışmalı olsa da bir analog tahmin yöntemi olarak ilave etmemiz gerekirse basınç dizilimleri ve hareketleri bakımından bu kışla büyük benzerlikler gösteren ve tıpkı bu kış gibi süper el nino etkisinde geçen 1983 kışının şubat ayının 2. yarısında da benzer görüntüler karşımıza çıkmaktadır.

Özetlemek gerekirse ilk yarısı bu kışın aralık, ikinci yarısı ise ocak ayına benzeyen bir şubat ayı geçireceğimizi tahmin ediyorum.

Ocak’ta Havalar Nasıl Olacak?

Kasım ve Aralık aylarında hava koşulları beklentilere uygun gerçekleşti diyebiliriz. Bu tahminlerde kullandığımız veriler üzerinden giderek Ocak ayının nasıl geçebileceğine dair bir tahminde bulunacağım.

Yakın geçmişte, öncesindeki kasım ve aralık aylarında pozitif AO,NAO, batılı QBO ve El Nino etkisinde geçen 6 tane Ocak ayı görüyoruz. Bunlara ait basınç anomalisi ortalamaları aşağıdaki gibi gerçekleşmiş. Akdeniz kuşağı boyunca yine yüksek basınç hakimiyetini, daha kuzeyde alçak basınç hakimiyetini dolayısıyla indekslerin ağırlıklı olarak pozitif olabileceği yönünde bir sinyal görüyoruz ancak yüksek basıncın etkisi kasım ve aralık aylarındaki kadar acımasız görünmüyor. Ocak ayı sonuna geldiğimizde ülkemizde kasım ve aralık ayında ölçülenden daha düşük bir basınç ortalaması ölçülebilir. Yağışlı gün sayılarımız da muhtemelen daha fazla olacaktır ancak yağışlı sistemlerin çoğunlukla kuzeyimizden geçip Asya içlerine doğru gideceğini hesaba katarsak yağış ortalamalarımızın çoğu yerde normalin altında kalması yüksek bir olasılıktır.

Bir diğer başarı yüzdesi yüksek analog tahmin verisi olan ve OLR verilerinden elde edilen animasyonda da göreceğiniz gibi ocak ayı genelinde Azor yüksek basıncının Akdeniz havzasını ve Avrupa kıtasının büyük bir bölümünü domine edeceği görülüyor. İzlanda kökenli alçak basınç sistemleri ise daha kuzeyde yine güçlü bir şekilde varlıklarını sürdürecek gibi gözükmektedir. Aralık sonu ve ocak ayının ilk günlerinde yurdumuzu etkilemesi beklenen soğuk ve yağışlı hava dalgasının ardından kasım ve aralık aylarındaki kadar olmasa da yine uzunca bir süre durağan dönem geçirmemiz yüksek bir olasılık olarak görünmektedir.

MJO salınımının da kısa süreliğine Hint Okyanusu üzerinden ayrıldıktan sonra kuvvetli El Nino etkisiyle tekrar geriye dönüş yapacağı yönünde sinyaller kuvvetli görünüyor.

ECMWF mevsimlik tahmin modelinin ocak ayı için öngördüğü sıcaklık ve yağış ortalaması tahminleri de yukarıdaki verileri desteklemektedir.

Sıcaklık ortalamalarının Avrupa genelinde mevsim normallerinin üzerinde, ülkemizde ise mevsim normalleri civarında olması beklenmektedir.

Yağış ortalamalarının ise Karadeniz kıyıları boyunca mevsim normalleri civarında, özellikle güney ve batı kesimlerde normallerinin altında olması beklenmektedir.

Sonuç olarak ocak ayının ilk çeyreğinde ülkemizde yağışlı sistemlerin etkili olması, bu dönemde sıcaklık ortalamalarının normallerinin altında seyretmesi ancak ayın geri kalanında yine yüksek basınç etkisinde durağan hava koşulları görülmesi ve özellikle batı kesimlerde sıcaklık ortalamalarının normallerinin üzerinde seyretmesi yüksek ihtimaldir diyebiliriz.

Daha uzun vadede batı kesimler başta olmak üzere yağış adına olumlu senaryolar gözükmediği için su tasarrufu konusunda şimdiden önlemler almakta fayda vardır.